‘Het is onmogelijk om de economie oneindig te laten groeien op een eindige planeet’

‘Ik ben geen fan van het woord duurzaamheid. Ik denk namelijk dat het onmogelijk is om geen impact achter te laten op de aarde of onze leefomgeving op de manier waarop wij nu leven en hoe ons huidige ecologische systeem is ingericht. We moeten veel meer het totale systeem veranderen waarbij we binnen de grenzen van onze planeet streven naar sociale rechtvaardigheid.‘

Aan het woord is Fleur, 25 jaar en net klaar met haar Master in Development Studies aan het International Institute of Social Studies in Den Haag. Buro EU interviewde haar als onderdeel van de blogreeks “Haagse verhalen over duurzaamheid”.

Wanneer werd je je bewust van de klimaatverandering in de wereld? 

‘Ik heb altijd al belangstelling gehad voor een betere wereld met een meer rechtvaardige welvaartsverdeling, maar ik was nooit zo bezig met het milieu of klimaatverandering. Pas toen ik 5 jaar geleden voor mijn studie op uitwisseling in Peru was, werd ik me bewust van de directe gevolgen van klimaatverandering, en hoe ongelijk deze verdeeld zijn. We bespraken dit in al mijn lessen, terwijl dit in Nederland bijna nooit aan bod kwam. 2015 was ook een uitzonderlijk El Niño jaar, dus het veranderende klimaat kwam veel voorbij in het nieuws en in dagelijkse gesprekken. Daar is mijn interesse in het milieu begonnen. Ik werd vegetariër en ging artikelen schrijven over milieu en sociale rechtvaardigheid voor de jongerenvereniging van GroenLinks. Ongeveer twee jaar geleden had ik behoefte aan meer, en ben ik bewust gaan zoeken naar activistische bewegingen.

En welke activistische beweging is het geworden?

Toen ik mij meer ging verdiepen en iets wilde doen met activisme vond ik het erg moeilijk, want waar begin je? Er zijn nu in mijn ervaring veel meer demonstraties dan een aantal jaar geleden. In december 2018 begon Extinction Rebellion in mijn stad. Ik heb een vergadering bijgewoond en het was vervolgens heel makkelijk om me aan te sluiten. De kernwaarden van de beweging spraken me aan. Daarin gaat het vooral over een regeneratieve cultuur, een andere manier van omgaan met elkaar en onze aarde, en erkennen dat het systeem waarin we leven onhoudbaar is. Het is daarvoor belangrijk om de economie en maatschappij op een rechtvaardigere manier in te richten. 

Hoe gaat het actievoeren in tijden van de corona crisis?

‘Afgelopen zomer had ik een pauze nodig. De Corona crisis heeft veel impact op mezelf en ook op Extinction Rebellion gehad. We mochten niet meer samenkomen, terwijl actievoeren mij juist helpt om te gaan met gevoelens van angst en wanhoop. Het is zo’n krachtig gevoel als je met honderden mensen samen bent en allemaal met hetzelfde gevoel daar staat en gezamenlijk iets best wel spannends doet, zoals een weg blokkeren. Dat geeft mij hoop. Ik ben nu ook onderdeel van de Ontgroei beweging (Degrowth) en we zijn bezig met het organiseren van een conferentie in Den Haag volgend jaar in augustus. Het organiseren van deze conferentie geeft me weer nieuwe energie. Er zijn veel verschillende mensen, niet alleen met een academische achtergrond, maar ook kunstenaars en activisten vanuit verschillende organisaties. Dat maakt het veelbelovend, dat deze verschillende werelden bij elkaar worden gebracht. Met deze conferentie willen we gezamenlijk op zoek gaan naar alternatieven om het hele systeem te veranderen.‘

Wat bedoel je precies met dat er iets moet veranderen in het hele systeem?

‘Klimaatverandering is geen probleem van de toekomst of een probleem wat voor het eerst 30 jaar geleden werd ontdekt. Het is heel erg belangrijk om je te realiseren dat het al honderden jaren in de maak is en dat het niet simpelweg een kwestie is van de huidige maatschappij en economie ‘verduurzamen’. Het kapitalistisch systeem is gebaseerd op de uitbuiting van mensen, van ecosystemen en alles wat leeft. Dit begon al meer dan 500 jaar geleden, toen bijvoorbeeld de Spaanse Kroon zich niet alleen het land, maar ook de lichamen van de oorspronkelijke bewoners van wat wij nu Latijns-Amerika noemen toe-eigenden in hun lust voor goud en zilver. Nu is het moment waarop steeds meer mensen zich bewust worden van de gevolgen van de ecologische verwoesting binnen Europa, dat het ook ons raakt. We zijn eigenlijk heel erg laat, maar we hebben wel een grote verantwoordelijkheid.‘

Je spreekt over Europa, welke verantwoordelijkheid dient Europa te nemen?

‘Een heleboel zaken die op Europees en nationaal niveau gebeuren, zijn eigenlijk meer green washing of window dressing of hoe je het ook wil noemen. Het heeft allemaal weinig effect. Ook als je kijkt naar de Green Deal. Dit is absoluut onvoldoende. Als je de cijfers er naast legt, zie je dat de opwarming van de aarde op deze manier nooit onder de 1,5 graden zal blijven die binnen het Akkoord van Parijs is afgesproken. Een heleboel van de maatregelen die worden genomen zijn toch gericht op het behouden van economische groei en op het handhaven van het huidige economische systeem, zodat we zogenaamd alles bij het oude kunnen houden én toch groen kunnen zijn. Dat is onmogelijk. Het is onmogelijk om de economie oneindig te laten groeien op een eindige planeet. Tot die realiteit onder ogen wordt gezien is de kans klein dat we wel iets gaan bereiken op dit niveau.’

En op kleiner niveau, wat doe jij om deel van de oplossing te zijn?

‘Ik leef bewust en eet geen vlees of dierlijke producten. Ik vlieg bijna niet, en koop geen nieuwe onnodige dingen. Ik ben aangesloten bij een lokaal voedsel collectief en verspil zo weinig mogelijk. Dit heb ik als kind al meegekregen van mijn moeder. Net als afval scheiden en het licht uitdoen.’

Wat zou je ons tot slot als uitsmijter mee willen geven? 

‘Wat je als individu voor keuzes maakt, vind ik minder belangrijk, al denk ik wel dat we ieder een verantwoordelijkheid hebben om te zorgen voor de aarde en haar inwoners. Maar vaak wordt de focus op individuele keuzes gebruikt om mensen af te leiden van het echte probleem. We leven in een systeem dat alles kapot maakt, en wat voor keuzes je wel of niet kan maken zijn sterk ongelijk verdeeld. Het belangrijkste is dat we samen optrekken voor een betere en rechtvaardigere wereld. Ik heb liever dat je bij wijze van spreken naast me op de barricade staat met een biefstuk in je hand, dan dat je thuis blijft en geen vlees eet, maar het daar ook bij blijft.’